23
июнь
2020
Абай Құнанбаевтың туғанына 175 жыл
Биыл ұлы ақын, ағартушы Абай Құнанбайұлының туғанына 175 жыл толады (1845 - 1904).
Абай Құнанбайұлының мерейтойына орай мемлекет көлемінде және халықаралық деңгейде, соның ішінде ЮНЕСКО аясында аталып өтілетін болады. Бұл біздің еліміз үшін де, барша қазақстандықтар үшін үлкен мақтаныш.
Абай Құнанбаев — ұлы ақын, қазақ әдеби тілінің негізін қалаушы, ағартушы, жазба қазақ әдебиетінің, философ, композитор, аудармашы, саяси қайраткер. Шын есімі — Ибраһим, бірақ Зере әжесі Абай (қаз. Абай – «ұқыпты», «сақ») деп атаған.
А. Құнанбаев 1845 жылы 10 тамызда Семей облысының Шыңғыстау баурайындағы Қасқабұлақ ауылында (Восточно-Казахстанская область, Абай ауданы) дүниеге келді. Абайдың арғы тегі билер мен ақсүйектердің руы – Тобықтыдан басталады.
Абайдың сөз өнеріне ерте баулуына әжесі Зере әсер еткен. Әжесі халық ауыз әдебиетін жетік меңгеріп, немересіне білімге деген құштарлық пен сүйіспеншілікті сіңіре білген, Абайдың алғашқы тәрбиешісі және ұстазы десе де болады.
Абай Құнанбаев қазақтар арасында орыс және еуропалық мәдениеттің таралуына өз үлесін қосқан.
Абайдың дүниетанымының қалыптасуына гуманистік идеяларды ұстанған шығыс ақындары мен ғалымдары (Фирдауси, Әлішер Науаи, Низами, Физули, Ибн Сина және басқалары), сонымен қатар орыс классиктерінің шығармалары және солар арқылы жалпы Еуропа әдебиеті әсер етті. Крыловтың, Лермонтовтың, Пушкиннің, Гете мен Байронның шығармаларын аударған.
Абай 170 астам өлең жазды. 56 аударма мен философиялық трактаттар стилінде жазылған 45 «Қара сөздің» авторы. Қара сөздері тақырып ауқымдылығымен, дүниетанымдық тереңдігімен, саяси-әлеуметтік салмақтылығымен құнды. Бұл шығармаларында этникалық қазақтардың тарихы, педагогикасы, адамгершілігі және заңы мәселелері көтерілген. Абай қазіргі кезде танымал болып табылатын жиырма шақты әуен шығарып, композитор ретінде ел тарихында өшпес із қалдырғаны сөзсіз.
175-летие великого казахского мыслителя и поэта Абая Кунанбаева
В этом году исполняется 175 лет великому поэту и мыслителю Абаю Кунанбаеву (1845 - 1904).
Юбилей Абая Кунанбаева будет отмечаться на международном уровне, в том числе в рамках ЮНЕСКО. Это – большая гордость и для нашей страны, и для всех казахстанцев.
Абай Кунанбаев — великий поэт казахского народа, философ – гуманист, композитор, ювелирный мастер художественного слова. Настоящее имя — Ибрагим, но прозвище Абай (каз. Абай «внимательный», «осторожный»), данное бабушкой Зере, закрепилось за ним на всю жизнь.
А. Кунанбаев родился 10 августа 1845 года в Семипалатинской области на склонах гор Шынгыстау, недалеко от источника Каскабулак (Абайский район Восточно-Казахстанской области). Абай происходит из знатного и богатого рода биев и аристократов – тобыкты.
Человек, который в наибольшей степени повлиял на раннее тяготение Абая к искусству слова и знаниям, была его бабушка Зере. Большой знаток народной словесной сокровищницы, она сумела привить своему внуку стремление и любовь к знаниям, стала его первым воспитателем и учителем. Бабушку отличало добросердечие и тонкое восприятие окружающего её мира.
Абай Кунанбаев способствовал распространению русской и европейской культуры среди казахов.
На формирование мировоззрения Абая оказали влияние поэты и учёные Востока, придерживавшиеся гуманистических идей (Фирдоуси, Алишер Навои, Низами, Физули, Ибн Сина и другие), а также произведения русских классиков, а через них и европейская литература вообще. Он переводил Крылова, Лермонтова, Пушкина, Гёте и Байрона.
Абаем создано около 170 стихотворений и 56 переводов, написаны поэмы, прозаическая поэма «Қара сөз» — «Слова назидания» («Қара сөздер»), состоящая из 45 кратких притч или философских трактатов. В этих «Назиданиях» поднимаются проблемы истории, педагогики, морали и права этнических казахов. Он также был композитором, создав около двух десятков мелодий, которые популярны в наши дни.